Naukowczynie z Politechniki Rzeszowskiej w finale ogólnopolskiego konkursu technologii kosmicznych
Zespół badaczek z Katedry Inżynierii Lotniczej i Kosmicznej Wydziału Budowy Maszyn i Lotnictwa po raz kolejny udowodnił, że innowacyjność i zaawansowana myśl techniczna nie zna granic – nawet tych sięgających kosmosu. Dr inż. Marta Żyłka, mgr inż. Monika Lubas i mgr inż. Natalia Marszałek znalazły się wśród finalistek prestiżowego konkursu ESA Technology Transfer Competition, którego celem jest adaptacja technologii kosmicznych do zastosowań na Ziemi.
Konkurs organizowany jest z inicjatywy Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) i promuje pomysły, które przenoszą sprawdzone w warunkach orbitalnych technologie do rozwiązań cywilnych, przemysłowych i medycznych. Projekty zgłaszane do konkursu są oceniane pod kątem innowacyjności, gotowości technologicznej, potencjału wdrożeniowego oraz wpływu na gospodarkę i społeczeństwo. Wśród finalistów tegorocznej edycji znalazły się, aż trzy projekty z Politechniki Rzeszowskiej, za które odpowiadają naukowczynie związane z lotnictwem, kosmonautyką i inżynierią rehabilitacyjną.
Innowacje, które powstały z inspiracji kosmosem
W tegorocznym finale konkursu ESA Technology Transfer Competition znalazły się trzy zupełnie różne, lecz równie imponujące projekty. Każdy z nich to przykład, jak zaawansowana technologia z sektora kosmicznego może mieć realne i pozytywne zastosowanie na Ziemi.
„H2_Leakage – detektor wycieków wodoru”
Projekt ten wykorzystuje czujnik oparty na elektrolizie w stanie stałym, pierwotnie stosowany na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Dzięki miniaturyzacji, wysokiej czułości (od 1 ppm) i odporności na ekstremalne temperatury (do 580°C) urządzenie jest idealne do zastosowania w nowoczesnych samolotach wodorowych, magazynach paliwa oraz stacjach tankowania. Czujnik wykrywa mikroskopijne wycieki wodoru – gazu niewidocznego, bezwonnego i łatwopalnego, co znacząco zwiększa bezpieczeństwo w przemyśle energetycznym i transportowym. System może być zintegrowany z układami wentylacyjnymi samolotów, linii przesyłowych, a także instalacjami przemysłowymi. Projekt odpowiada na dynamiczny rozwój gospodarki wodorowej i potrzeby rynku związanego z niskoemisyjnym transportem.
„GraviLimbs – rehabilitacja w kosmosie i na Ziemi”
Drugim projektem jest innowacyjne urządzenie do biernych ćwiczeń kończyn dolnych – GraviLimbs. Opracowane z myślą o astronautach, którzy podczas długotrwałych misji w mikrograwitacji tracą masę mięśniową i gęstość kości, urządzenie umożliwia rehabilitację bez aktywnego udziału użytkownika. Dzięki wykorzystaniu napędu pneumatycznego i mikroprocesorowego sterowania symuluje naturalne ruchy chodu, pozwalając np. na ćwiczenia podczas pracy przy komputerze. GraviLimbs zostało już przetestowane na Ziemi przez analogowych astronautów w Polsce. Teraz projekt zmierza w stronę wdrożenia wersji na stację kosmiczną. Co więcej, urządzenie ma ogromny potencjał do zastosowań w medycynie – w rehabilitacji seniorów, pacjentów po udarach i osób z ograniczoną mobilnością.
„HydroPiezo – zawór piezoelektryczny inspirowany kosmosem”
Trzecim wyróżnionym pomysłem jest HydroPiezo – precyzyjny zawór kontrolny, który wywodzi się z rozwiązań wykorzystywanych w satelitach i rakietach. Dzięki zastosowaniu piezoaktuatorów urządzenie może otwierać i zamykać przepływ gazów i cieczy z częstotliwością do 3000 Hz i czasem reakcji poniżej 1 ms. Brak ruchomych elementów mechanicznych przekłada się na wyjątkową trwałość i niezawodność – kluczowe w systemach lotniczych, wojskowych i medycznych. HydroPiezo znajduje zastosowanie m.in. w systemach hamulcowych samolotów, aktywnych zawieszeniach w pojazdach opancerzonych, a także w mikrodozowaniu leków, np. w respiratorach. To przykład, jak transfer z kosmosu może wspierać bezpieczeństwo ludzi zarówno w powietrzu, jak i na sali operacyjnej.
Ku przyszłości – z PRz do ESA i dalej
Projekty stworzone przez naukowczynie z Politechniki Rzeszowskiej to nie tylko innowacyjne koncepcje. To konkretne, gotowe rozwiązania, które dzięki wsparciu ESA mogą wkrótce zmienić sposób, w jaki postrzegamy transport, zdrowie i bezpieczeństwo energetyczne. Ich sukces w konkursie ESA Technology Transfer Competition pokazuje, że technologie
z kosmosu mają ogromny potencjał także na Ziemi, a Rzeszów staje się jednym z ważnych punktów na europejskiej mapie innowacji.
